Grudniowe żniwo muzyczne z podsumowaniem

 

W minionym roku nie brakowało irytacji sonicznych. Od kiedy w roku 1984 Roger Taylor sformułował diagnozę komercyjnego radia, nic się praktycznie nie zmieniło. Tak więc wszelkimi drzwiami i oknami wpychała się pewna wokalistka znana z wysoce denerwicznych reklam jednej z sieci AGD, a także z twórczości własnej (?) Jestem przekonany, że artystka ta nie istnieje w rzeczywistości, lecz jest bohaterką zapomnianej kreskówki z wczesnych lat 90., której bardziej realistyczną postać wygenerowali komputerowo specjaliści inżyniera Kostki. Na drugim miejscu znajduje się łagodnie uśmiechnięta o dłoniach jak konwalie, której piosenki dowodzą, że ukończenie akademii muzycznej nikogo od razu nie czyni wielką artystką. Poza tym mieliśmy w radiu nową abominację wyciosaną przez braci Golec, którzy już chyba zapomnieli, dzięki czemu stali się sławni, idiocką przeróbkę I Was Made For Loving You, polegającą na powtarzaniu refrenu w kółko do skonu, oraz jakieś blubry o szklanym suficie. Na szczęście radio walące z sąsiedniego pomieszczenia mogłem skutecznie zagłuszyć własną kolekcją. 

W ciągu ZOZI zdobyłem 79 albumów muzycznych, czyli średnio półtora tygodniowo. Jest to 26 więcej niż w roku ZOZO. Tak wysoki wynik należy przypisywać odkryciu przeze mnie internetowych źródeł płyt używanych, było ich bowiem aż 32 (40%). Z pozostałych 11 pochodziło z Czerwonego Chrząszcza, 12 to płyty nieużywane nabyte online, a 10 zostało odziedziczonych. Kilka nówek dorwałem też na bazarze na Faradaguła. Na kasetach miałem wcześniej 10 (12%). Ukompletowałem dyskografie Dire Straits i Grzegorza Ciechowskiego, a także prawie Queen.

Tradycyjnie przytłaczającą większość stanowiły albumy studyjne – 67 (85%). Oprócz tego do mojej kolekcji trafiło 6 koncertowych, 3 kompilacje (w tym jedna nagrana na nowo) i 3 single. Garage Inc., album Metallicy z kowerami, miał jedną płytę premierową, a drugą kompilacyjną. Salon recreativo Kultu zaopatrzony był w bonusowy drugi dysk. King of the Dead Cirith Ungol miał bonusowe DVD koncertowe (zresztą niezbyt imponujące). Dodatkowa płyta z filmem towarzyszyła też ojDADAna Grzegorza z Ciechowa. Oprócz tego dwupłytowy był Live Obywatela G.C., przy czym obie powyższe pozycje wchodziły w skład 10-płytowego boksu Komplet. Na 4 okładkach widnieją czaszki, na 4 – ikonografia średniowiecza.

Na szeroko pojętego heavy rocka przypadło 11 płyt, żadna nie reprezentowała ekstremalnych odmian metalu, za to jedna była z rapowaniem, a druga z południa USA. Na britpop lat 90. przypadło 9 , na inne odmiany rocka alternatywnego (amerykański, „nowa rockowa rewolucja”, postgrunge, polska alternatywa) – 16. Z punku i nowej fali zdobyłem jeszcze 8. Do tego Grechuta jako zjawisko odrębne (5) oraz trzy płyty Ciechowskiego z dziedziny muzyki filmowej, a czwarta – z world music. Rock progresywny wystąpił w ilościach śladowych na płycie Mike’a Oldfielda Crises, która właściwie wpadała już w elektronikę.

Na wszystkich tych płytach znalazło się 1040 utworów, w tym 122 bonusowe. Tytuły 61 piosenek zawierały imiona. Najpotężniejszy był Salon recreativo – 29 utworów, przy czym druga płyta ma charakter niekanoniczny. Jeśli ją pominąć, to wtedy Szalona lokomotywa Marka Grechuty – 28, ale z tego znów 11 bonusów. Jako „goły” album największe było Garage Inc. – 27 piosenek. Najkrótsze, pomijając single, były Frost and Fire Cirith Ungol oraz Live at the BBC Dire Straits – każdy o rozsądnej liczbie 8 utworów. Najhojniej bonusy dosypywał wydawca serii Świecie nasz Grechuty.

Najstarsze były płyty Electric Flag i Czerwonych Gitar, pochodzące z 1968. Najnowsza – Ostatnia płyta Kulcich, wydana w roku minionym. Najwięcej było zdecydowanie albumów z lat 90. (37 – 47%). Dalej lata osiemdziesiąte – 14, XXI wiek – 13, siedemdziesiąte – 12, koniec sześćdziesiątych – 3.

Pod względem geograficzno-językowym zdecydowanie największą grupę stanowiły, jak zawsze, płyty anglojęzyczne – 53 (67%). Wśród nich ponad połowę stanowiły dzieła wykonawców brytyjskich, których uzbierało się 28 (35% całości). Stany Zjednoczone USA odpowiadały za płyt 15 (19%). „Moose hours” zapewniło mi 5 płyt z Kanady (6%), a peleton anglojęzyczny zamykają Irlandia (3 albumy – 4%) oraz wykonawcy niemieccy (2 – 2%), przy czym jeden śpiewający z silnym niemieckim akcentem, a drugi podrabiający Irlandczyków. Drugą grupę językową stanowiły oczywiście płyty polskie – 24 (30%), zaśpiewane prawie wyłącznie po polsku, z wyjątkiem paru utworów Obywatela G.C. Śladowo reprezentowane były języki: węgierski (Omega) oraz hiszpański (Ska-P i dodatkowo jedna piosenka Grechuty).

W tym roku trafiło się całkiem sporo wokalistek: 11 albumów miało kobiety w głównych rolach, na 2 kolejnych (Maggie Reilly u Oldfielda, Maryla Rodowicz u Grechuty)  wykonywały partie pierwszoplanowe w niektórych utworach. Razem jest to 14% całości, czyli jeszcze dość daleko od parytetu. Równo 10 płyt (13%) zostało nagranych z udziałem braci, przy czym w 3 przypadkach byli to bracia Paweł i Krzysztof Ścierańscy.

Artysta roku: W kategoriach czysto liczebniczych powinni być Grzegorz Ciechowski (cała dyskografia) oraz Dire Straits i Marek Grechuta (po 5 płyt każdy), ale najczęściej towarzyszyli mi Kult (3 zdobyte płyty), Queen (także 3) i Cirith Ungol (tylko 2, ale spory impakt).

Płyta roku: Jak zawsze, trudno wybrać jedną, ale niech to będą Ostatnia płyta Kultu, Frost and Fire Cirith Ungol, Bodyrock Lee Aaron i Heart of Stone Cher.

Guguły udało mi się uniknąć, ale było trochę płyt mocno nierównych – przede wszystkim ReLoad Metallicy i Hot Space Queen, które zdobyłem głównie do kompletu. Do składanki Lest We Forget Marilyna Mansona nie wracałem ze względów pozamuzycznych, bo krótko po jej zakupie gruchnęły wieści o jego złoczynach, ale i tak nie wszystko na niej mi się podobało. Rzadko również odświeżałem sobie Blurring the Edges Meredith Brooks i Up All Night Razorlight.

Najbardziej niedoceniona była Beyond Planet Earth grupy Shelter.

Piosenka roku:  Plan zagospodarowania przestrzennego dla Białołęki Kulcich, Cirith Ungol z epickimi Black Machine i Finger of Scorn, Lee Aaron z Tough Girls Don’t Cry. Zważywszy na tegoroczne okoliczności, niemałą wagę miały Julia Chrisa Rei oraz Łza dla cieniów minionych Kata. W związku z wyjazdami do Wałbrzycha i Puław towarzyszyła mi też często Gorzała Defektu Muzgó (chociaż to już ze streamingu, a nie z płyty) oraz Ludzie wschodu Siekiery (choć to już mam na płycie od lat).

Największe przeboje w streamingu: comeback The Offspring przyniósł latoś bardzo wdały przebój Let The Bad Times Roll z aktualnym społecznie teledyskiem. Fińczycy z Korpiklaani zaprezentowali kolejny hicior pod dźwięcznym tytułem Henkselipoika. Zauważyłem też rekonstruktorski heavymetalowy zespół Eternal Idol z utworem Flying Over You, z klawiszami jakby żywcem wyjętymi z Różowej kuli Bajmu. Ze starszych rzeczy należy wymienić Shout It Out U.D.O. (z gitarowym cytatem z Podmoskownych wieczerow) i Ostatni tabor Kata (w mniejszym stopniu Diabelski dom cz. I). W dalszym też ciągu raduje mnie reprezentacja polskiego punku: Dzisiaj jeszcze nie i Nie zrozum mnie źle Sexbomby, Nie chcę dorosnąć Bulbulators oraz coś nowszego – Żaden kataklizm tędy nie przejdzie formacji Koniec Listopada. W końcu też zapoznałem się z hitem Mott The Hoople All The Way from Memphis, także w wykonaniu Briana Maya. Skokiem w bok były techniawa Bouffant Idiots wykonawcy znanego jako Supercharger (to powinna być theme song złotrzyka z mojej powieści) oraz nieco przykurzony klasyk polskiego hip-hopu – Rymologia mikołowskiej grupy 3-X-Klan. Na zasadzie kuriozum: Ex Dance (odprysk Papa Dance) z przebojem Powrót Donalda (a.k.a. Nie łam się Donald), który nagle stał się komentarzem do szturmu na Kapitoł. Słuchanie zaś zespołu Zdrowa Woda kazało mi zadać pytanie, czy istnieje taka kategoria jak „blueso-polo”.

Odkrycia jutubowe:  z rzeczy nowszych spodobały mi się szwedzki Dead Lord (lizzywave) oraz litewski folk-rockowy Żalvarinis. Środowisko duchologiczne skłoniło mnie do zwrócenia uwagi na białoruski ansambl synthpopowy Mołczat Doma. W ramach samoedukacji muzycznej wynorałem z lat 90. amerykańską pop-alternatywę pod nazwą Everclear oraz alternatywę żeńską i bardziej undergroundową w postaci Sleater Kinney. Po wielu latach przekonałem się też w końcu do The B-52’s.

A oto płyty od Mikołaja i Gwiazdora. 

 

Billy Joel, The River of Dreams, 1993 

Piewca Long Island? Dylan wielkiego miasta? Amerykański Elton John? Jakoś nigdy na poważnie nie zainteresowałem się Billym Joelem. Skoro pojawiła się okazja zakupu River of Dreams, postanowiłem skorzystać, ale się pomyliłem i zamiast całej płyty kupiłem singla (nie zwróciłem uwagę, że longplay nie ma The w tytule).

Z piosenkami Joela jest tak, że dobrze je znam z mediów, ale dopiero po latach się dowiaduję, że to Billy Joel. Tak było z Uptown Girl czy We Didn’t Start the Fire, jest tak również z The River of Dreams, choć wydaje mi się, że wersja dotychczas mi znana różni się w szczegółach aranżacji (według Wykipedii Joel w ogóle wypuścił cztery wersje). W każdym razie jest to elegancka piosenka w konwencji soulowej, w której wysoki głos artysty kontrastuje z gospelsowym chórem. Zgodnie z konwencją epoki, na singlu znalazł się też nieco utaneczniony remiks, za to stronę B stanowi utwór The Great Wall of China, mimo popowego brzmienia bliższy AOR, z wyraźnymi gitarami, a nawet z solówką. Nic, tylko zasadzić się na pełny album.

  

Hot Hot Heat, Make Up the Breakdown, 2003

Znowu coś z kręgu „nowej rewolucji rockowej”. Wielka Brytania miała Franz Ferdinand, Razorlight czy Kaiser Chiefs, z Ameryki byli The White Stripes, The Strokes albo The Killers. Tymczasem wprawdzie Brytyjska, ale jednak Kolumbia, dała nam Hot Hot Heat.

Płytą zainteresowałem się dzięki materiałowi w „Teraz Rocku”, który wskazywał ją jako jeden z najważniejszych albumów nowego rocka, na 21. miejscu na 50., przy czym przez dłuższy czas wystarczała mi jedna piosenka – Bandages, faktycznie bardzo melodyjna, z okrobrycznym teledyskiem, w którym członkowie zespołu jako chirurdzy drastycznie odmładzają starsze panie.

Ta odmiana rocka nie polega raczej na eksperymentach, tylko na graniu piosenek, w miarę możliwości w zadziornych aranżacjach. Wokalista Steve Bays brzmi momentami jak brat Muńka Staszczyka (śpiewa oczywiście po angielsku, ale też szepleni). Gitary są dość szorstkie, mechaniczno-oleiste, aranżację wzbogacają niekiedy klawisze. Zarówno w Bandages, jak i w kilku innych utworach pojawia się charakterystyczny dla epoki bujany, taneczny groove. Przykładem jest Talk to Me, Dance With Me, gdzie wielokrotnie powtarza się fraza you are my only girl but you’re not my owner, girl, przez recenzentkę ze wspomnianego pisma uznana za świadectwo bycia „popaprańcem” (współczuję jej ewentualnemu partnerstwu). W tej kategorii szczególnie okazały jest Oh, Goddamnit. Najbardziej podobają mi się jednak piosenki, które od tej „dyskorockowej” konwencji odchodzą, szczególnie Get In or Get Out, która po latach zdetronizowała Bandages w roli najlepszego fragmentu płyty; Bays gra tu krótkie solo na organach. Spokojniejszy jest ino finałowy, podźwiękujący fortepianem In Cairo, w końcu po tym całym wyszumieniu się na parkiecie trzeba odpocząć.

 

 

ZZ Top, Tres Hombres, 1973

ZZ Top słynie przede wszystkim z trzech rzeczy. Po pierwsze, jest to najbardziej brodaty zespół świata. Billy Gibbons i Dusty Hill zadawali szyku brodami do pasa. Wyłamywał się ich kolega perkusista, na ogół wąsaty i tylko czasami z leninówką… ale za to nazywa się Frank Beard. Po drugie, zespół prawie zawsze leży na samym końcu alfabetu. Po trzecie, aż do śmierci Hilla w minionym roku, ZZ Top przez 50 lat grał w niezmienionym składzie, ci sami „tres hombres”. Będzie jeszcze grał z jego następcą, ale 50 lat to całkiem niezły czas jak na picie piwa i grzanie przez piekło.

Trzeci jest również album Tres Hombres, a jako pierwszy zdobył szerszą popularność. Co prawda Gibbons dopiero zaczynał zapuszczać brodę, a Hill miał już okazałą, ale jeszcze stosunkowo krótką. Największym hitem, przełomowym w karierze ZZ Top, okazało się La Grange, wiele zawdzięczające standardom Johna Lee Hookera, ale mnie się wydaje jednym z mniej interesujących fragmentów albumu.

Czy nazywać to blues rockiem, czy southern rockiem, w każdym razie jest to muzyka z Teksasu. Co prawda mówimy o southern rocku w postaci dość uproszczonej, szczególnie jeśli chodzi o partie perkusji – jeden z dziennikarzy „Tylko Rocka” stwierdził, że prościej niż Frank Beard grają tylko Phil Rudd i Doktor Avalanche, a jeśli ktoś nie wie, ten ostatni jest automatem perkusyjnym. Za to śp. Dusty Hill dudnił konkretnie! Czy to w dynamicznym boogie Waiting for the Bus (wzbogaconym harmonijką), czy w ociężałym bluesiwie Jesus Just Left Chicago (zespół zresztą prezentował je zwykle jako parę). Billy Gibbons wydaje się z całej trójki najsprawniejszy technicznie: solówek się nie boi, a czasem sięga po technikę slide, która wzmacnia groove jednego z moich ulubionych tu utworów, Move Me On Down the Line. Chwilą wytchnienia jest bliższa country ballada Hot, Blue and Righteous.

Grupa miewa też gitary wystarczająco ciężkie, żeby pojawiać się w encyklopediach heavy metalu. Tak jest w niemal hardrockowym Beer Drinkers and Hell Raisers, wokalnym duecie Hilla z Gibbonsem, z dwiema solówkami gitarowymi. Później skowerował toto Motörhead. Dość intensywnie brzmi też Master of Sparks z prawie wishbonowymi unisonami (gitary i basu, bo drugiej gitary tam nie było).

Jako bonusy dodane są trzy utwory w wersjach koncertowych. Należy dodać, że w latach 80. na rynek trafił nowy miks albumu, mocno uplastikowiony, i przez pewien czas był jedynym dostępnym na CD. Dopiero reedycja z 2006 przywróciła dawne brzmienie. 

 

Kult, Ostatnia płyta, 2021

Kulci potrafią mnie zaskoczyć. Kiedy po przebojowym Ostatecznym krachu systemu korporacji wydali dwie płyty bardzo nierówne, już nic dobrego się po nich nie spodziewałem, zwłaszcza że potem odszedł z zespołu Krzysztof Banasik, zabierając waltornię. Czy to jego wygórowane ambicje artystyczne stały za słabością „żółtych płyt”, zali nie – album Hurra! okazał się najlepszym dziełem Kultu od dekady. Ale już do kolejnych wydawnictw nie bardzo mi się paliło, fragmenty Prosto i Wstydu, które poznałem czy to z kanałów promocyjnych, czy z koncertówki Made in Poland, nie zachęcały do zapoznania się z całością. Na domiar złego, odszedł z kolei Janusz Grudziński, drugi po Kaziku muzyk o najdłuższym stażu, którego klawisze stanowiły równie charakterystyczny element brzmienia co głos Staszewskiego, ciut zaś wcześniej – saksofonista Tomasz Glazik. Zastąpili ich muzycy mniej znani: Konrad Wantrych i Mariusz Godzina. Takim obrazem… 

Ze składu, który nagrał Tatę i Wydafcę,

Zostali prócz Kazika tylko Jeżyk z Morawcem,

Morawiec za to nie grał na Ostatecznym krachu,

A kto był przed Morowym? Odpytam cię, brachu. 

W takiej sytuacji istniały wszelkie podstawy, żeby obawiać się o jakość nowego materiału. Ale dali radę.

Na wyświetlaczu pokazuje się liczba 31, jednak utworów muzycznych znalazło się 16. Reszta to ścieżki gadane, w których Kazik odczytuje wpisy z pamiętnika z początku lat 80., kiedy zaczynał grać z zespołem Poland, z którego potem wypączkował Kult. Daje to efekt słuchowiska i po kilku przesłuchaniach wypada lepiej niż żarty jednorazowego użytku z płyt Kazika Na Żywo. Do przeszłości sięga też Kazik w pierwszym utworze, Jutro także będzie dzień, którego tekst powstał jeszcze w czasach Polandu, pierwotnie dla potrzeb polskojęzycznego kowera Rockaway Beach. O ile metrum tekstu się zgadza, to współczesna piosenka nie ma nic wspólnego z Ramones; jeśli już, to partie klawiszy i ogólny nastrój kojarzą się z The Doors, tyle że Jim Morrison nie miał w zespole tak złowrogo brzmiącej sekcji dętej.

Album jest, jak to u Kulcich, eklektyczny. Najbardziej spodobał mi się singiel Plan Zagospodarowania Przestrzennego dla Białołęki, pomimo zdecydowanie niepoważnego charakteru. Bardzo melodyjny, z trąbami, z łatwym do zapamiętania refrenem, ma wszelkie cechy przeboju, choć jego geneza jest prozaiczna – wieloletnie przejścia Kazika z pozwoleniem na budowę domu. Podobną krotofilną piosenkę w karaibskim rytmie stanowi Prawo wali się, porównujący pracę w korpo do niewolnictwa.

Poza tym w całej mieszance mamy nawiązanie do disco lat 70. w Szok szok disco pop (kojarzące się z tytułowym utworem-widmem z Salon recreativo), kubańsko-varsavianistyczne Zabiorę ciebie w podróż naszą albo westernową Opowieść z pandemii, która wydaje się opowieścią foliarza, chociaż Kazik mówił w wywiadzie dla „Teraz Rocka”, że sam jest zaszczepiony i uważa, że powinno się wprowadzić obowiązkowe szczepienia, zamiast obostrzeń dla nieszczepionych np. na koncertach. Z kolei w Na każde stopy do Europy wyzłośliwia się nad europarlamentarzystami i wbija szpilę Sławomirowi Świerzyńskiemu w swingującej aranżacji przywodzącej na myśl Berlin 1932. Dla odmiany monotonna, niby-rapowa melorecytacja w Donosie do boga (na pedofilię księży) kojarzy się z wczesnymi dokonaniami Kazika solo. Słabsze elementy to libertariańskie niby-ragga Polityk zawsze będzie moim wrogiem i zabiegane Umarłem, aby żyć – oba przywołują ducha „żółtego dyptyku”, chociaż w tym drugim przynajmniej zespół zacytował Odę do radości, a nowy klawiszowiec postawił się szopenem.

Chyba nigdy Kulci nie sięgali w tak wielkim stopniu do bluesa. Przede wszystkim należy tu pierwszy singiel Wiara, w którym Kazik chrypi prawie pod Wysockiego. Bardziej refleksyjnie brzmi on w Chcę miłości. Punktem kulminacyjnym płyty jest, też jadąca bluesem, ballada Rafi, poświęcona przedwcześnie zmarłemu przyjacielowi zespołu. Po niej następuje neurotyczne Wyłącz komputer ze smyczkami w tle. Płytę kończy Ziemia obiecana – siedmiominutowy, posępny lament (o ile takie wydzieranie, jakie tu momentami praktykuje Kazik, można nazwać lamentem) nad zmarnowaną szansą Polski po 1989, pod względem ogólnej tonacji przypominający Prawdę KNŻ.

Jeszcze nie wiadomo, czy tytuł płyty oznacza, że więcej nie będzie, czy może „ostatnia” znaczy tu tyle co „najnowsza”. W każdym razie Kulci znaleźli się znów w formie, a Konrad Wantrych wpisał się w styl zespołu, zachowując jednocześnie wyraźną odrębność od brzmienia poprzednika.

 

Pozór: wersja teledyskowa jest nieco inaczej zmontowana od płytowej

 

The Cranberries, No Need to Argue, 1994

Na początku roku zdobyłem płytę grupy Bell Book & Candle, która bardzo się inspirowała twórczością The Cranberries. Teraz przyszła pora na oryginał. I to w wersji najbardziej przebojowej – drugi album Żurawin odniósł największy sukces komercyjny.

Była to przede wszystkim kwestia posępnego hitu Zombie. Z utworów The Cranberries najcięższy i najbardziej dołujący (prawie na poziomie The Cure), o niemal pogrzebowej atmosferze i z tym przejmującym refrenowym zaśpiewem śp. Dolores O’Riordan, stanowił komentarz do konfliktu w Irlandii Północnej. Tak więc podkładanie go pod np. pokaz obrazów Beksińskiego trochę się mija z wymową tekstu.

Przy tym Zombie jest czarną owcą w kontekście całego albumu. Motoryczne są jeszcze tylko dwa utwory: Ridiculous Thoughts i ciekawszy I Can’t Be With You (trzeci mój ulubiony w tym zestawie). Średnie tempo reprezentuje Yeat’s Grave (sic!), poświęcony wielkiemu irlandzkiemu pisarzowi. Dominuje wszakże materiał balladowy, nastrojowy, często wzbogacony smyczkami zaaranżowanymi przez samą Dolores. Szczególnie urokliwa jest Ode to My Family, z charakterystycznym nuceniem, która też nierzadko pojawia się w mediach.

Potencjalnie denerwujący może być zaśpiew w refrenie Empty, za to orientalizujące smyczki ponownie przywodzą tu ducha The Cure, choć w tym mniej depresyjnym wydaniu. Oprócz Smitha imieniem Robert skojarzenia biegną do innych Smithów, tych z Morrisseyem (ale na kogo w tamtych czasach oni w końcu nie mieli wpływu?) Kończący płytę utwór tytułowy nawet melodią lokuje się w rejonach Everyday Is Like Sunday, choć ma zupełnie inną aranżację – to spokojna pieśń z akompaniamentem organów. 

 

Joan Osborne, Relish, 1995

Joan Osborne zalicza się do kategorii „singer-songwriter”, czyli, mówiąc po naszemu, bardów. Współtwórcą jej debiutu jest w dużej mierze Eric Bazilian, w latach 80. lider grupy The Hooters, która ma u nas status „gwiazdy jednego przeboju”, a mianowicie Johnny B. Wśród innych muzyków biorących udział w powstaniu płyty znaleźli się klawiszowiec Hootersów Rob Hyman, basista Mark Egan (związany z Patem Methenym i Gilem Evansem) czy perkusjonista Andy Kravitz (grał w opisanym wyżej River of Dreams Joela).

Samą Osborne też by można pozornie uznać za „one hit wonder”, a to dla podniosłej, a przy tym bardzo melodyjnej pieśni One of Us. To dzięki niej w ogóle sięgłem po tę płytę – przy czym w wersji albumowej poprzedza ją krótkie archiwalne nagranie spirituala z 1937 r. Ale ogólnie repertuar jest całkiem znośny, z pogranicza alternatywy i folku w amerykańskim rozumieniu, w aurze „dziewczyńskiego rocka” rozpiętego gdzieś między Alanis Morrisette a PJ Harvey. Artystka głos ma nieco zachrypnięty i choć zdarza jej się „rozdziawna” maniera charakterystyczna dla tradycjonalistycznych amerykańskich wokalistów, w jej stylistyce jest ona całkiem na miejscu.

Aranżacje w miarę urozmaicone: otwieracz St. Teresa rozpoczynają uderzenia w struny czegoś, co z początku brzmi jak berimbau, ale okazuje się po prostu mandoliną. Czasem zdarzy się solo na gitarze. Dominują ballady – oprócz wiadomego hita moją ulubioną jest Pensacola. Czasem bywa spokojnie, w średnim tempie, jak Dracula Moon czy Ladder. Bardziej elektryczne brzmienia słychać w Right Hand Man, inspirowanym utworem Clear Spot Captaina Beefhearta (jest on dopisany jako współautor), czy też frywolnie zatytułowanym Let’s Get Naked. Bazilian sięga czasem po harmonijkę ustną albo saksofon. Spider Web jest najmniej ciekawe, ale przynajmniej ma gęstą rytmikę, za którą odpowiada znany perkusista sesyjny Omar Hakim. Repertuar autorski uzupełniają dwa kowery: Man in the Long Black Coat Dylana oraz Help Me Sonny Boya Williamsona – pięć minut bluesa z gitarą slide i partiami harmonijki (tym razem dął niejaki Wade Schuman). 

 

Kula Shaker, K, 1996

Jeszcze jedno podejście do britpopu. Crispian Mills z kolegami narobili w sezonie 1996 niemałego warchołu, prezentując muzykę, w której bezpośrednie nawiązania do muzyki lat 70. łączyły się z silnymi inspiracjami Hare Kryszna. Na okładce K widnieje nawet Kryszna w objęciach pasterki, a wokół osoby i przedmioty na literę K: kajzer, Kitchener, Kali, Kipling, King Kong, M.L. King… Także generyczny rycerz w hełmie garnczkowym ze szczeliną w kształcie krzyża (kto w ogóle wymyślił coś takiego? Toż to jeszcze głupsze niż wikingowie z rogami).

Na tej płycie znalazł się jedyny w dziejach brytyjskich list przebój z pierwszej dziesiątki zaśpiewany całkowicie w sanskrycie. Mowa o mantrowo-modlitewnym utworze Govinda, z rytmem dodatkowo wybijanym na tabli i pawimi krzykami w tle. Ten miks rocka z ragą ewokuje nie daje zresztą pojęcia o całej zawartości płyty; drugi kawałek Indii – nawet czystszy, bo zupełnie pozbawiony rockowego brzmienia – nazywa się Sleeping Jiva.

Kula Shaker (nazwa zespołu jest przetworzeniem imienia jednego z indyjskich królów) gra jednak przede wszystkim muzykę rockową, i to wcale nie tak nudziarską, jak się często kojarzy z britpopem. Już otwierający Hey Dude jedzie konkretnie do przodu, a riff z kolejnego Knight on the Town kojarzy mi się nawet z Kick Out the Jams MC5. Równie dynamiczny jest Smart Dogs. Zespół ma w składzie klawiszowca (Jay Darlington), a sam Mills przy różnych okazjach wygrywa solówki. Na myśl przychodzi to Hendrix, to orientalne poszukiwania Beatlesów, a już w Into the Deep słyszę nawet barrettowski Pink Floyd. Jeśli zaś chodzi o Grateful When You’re Dead/Jerry Was There, to już sam tytuł zdradza inspirację, chociaż sama piosenka kosi raczej pod Jimiego (łamanego przez jakieś Chicago?). Rockowe instrumentarium wspierają niekiedy instrumenty indyjskie, jako to tambura i tabla, zaś w Start All Over słychać nawet sekcję dętą.

Głos to Mills ma niespecjalny, ale britpopu nie słucha się dla podziwiania wybitnej wokalistyki. Do spokojniejszych fragmentów należy oniryczny Magic Theatre, oparty na fortepianie, za którym tło robi najprawdziwszy melotron. Ten szlachetnie brzmiący przodek syntezatora kreuje też nastrój w motorycznym, singlowym Tattva, a przede wszystkim we floydowatej (te gitarowe glissanda) balladzie Hollow Man.

Zgodnie z modą epoki, płyta zawiera ukrytą treść, oddzieloną od zasadniczego repertuaru 13-minutową pauzą. Nie jest to jednak kolejny utwór, lecz krótka wypowiedź Swamiego Prabhupady, założyciela Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kṛṣṇy. 

 

Simple Plan, Still Not Getting Any…, 2004

A teraz coś z zupełnie innej beczki. Drugi album kalifornijskich punkowców z Montrealu przyniósł sporo atrakcyjnych melodii. Nie przyniósł za to specjalnej oryginalności (Shut Up, Thank You, Crazy, Jump, One – jacy artyści już nagrali piosenki pod takimi tytułami?), ale takiej muzyki nie słucha się dla oryginalności, jeno dla zgodności z paradygmatem stylu. Spora dawka chwytliwości, melodyjne zagrywki gitar, wokalista o wysokim głosie, okazjonalne harmonie wokalne, ogólna „młodzieżowość” – czego chcieć więcej? W takiej stylistyce niewiele nowego się da wymyślić (choć bywają wyjątki, jak naleciałości heavymetalowe w Sum 41 czy skrzypce w Yellowcard). Można jedynie grać bardziej lub mniej interesująco.

Muzycy Simple Plan są z Kwibeku i mają większością francuskie nazwiska, ale śpiewają po angielsku. Nalepka na okładce wyróżnia przeboje singlowe: Shut Up (otwierający całą płytę), Welcome to My Life oraz Crazy. Wszystkie trzy rzeczywiście chwytliwe, choć ten ostatni trochę przynudza. Reszta repertuaru niewiele ustępuje. Do tego przejrzyste, urozmaicone brzmienie, za które odpowiadał nie byle kto, bo sam Bob Rock (współpracownik m.in. Metallicy). Everytime jest bardziej podobne do ballady, za to One ornamentują smyczki, a w Promise zespół zdobywa się nawet na solówkę gitarową. Najbardziej od reszty odbiega finałowe Untitled, gdzie Pierre Bouvier śpiewa wyłącznie na tle orkiestry symfonicznej. Biorąc uwagę, że wtedy, w połowie lat zerowych, obniżył loty Blink 182, Simple Plan całkiem zgrabnie wypełnił lukę.

Jako bonus dodano sześciominutowy film o kulisach powstawania płyty. 

 

Queen, Hot Space, 1982 

Jest to najsłabszy album Queen (The Cosmos Rocks nie istnieje), ale wszystkie lepsze już mam.

Sukces funkowego Another One Bites the Dust skierował myśli Freddiego i kolegów w nie całkiem właściwym kierunku: doszli do wniosku, że powinni podbić dyskoteki, więc nagrali całą płytę w takiej konwencji. Dla starych fanów to musiał być szok. Zespół, który do niedawna zastrzegał się, że nie używa żadnych syntezatorów, tym razem rzucił się na nie, jakby nigdy nic innego nie robił. Na całej płycie dominują syntetyczne, żeby nie powiedzieć – plastikowe brzmienia, szczególnie rażące z dzisiejszej perspektywy. Do tego sekwencery, elektroniczna perkusja (albo i w ogóle programowana)… Nawet zamiast basu słychać najwyraźniej syntezator. W otwierającym Staying Power pojawiają się dość oszczędne interwencje sekcji dętej, ale one też brzmią sztucznie. Singiel Body Language zasłynął raczej za sprawą erotycznie sugestywnego teledysku (zakazanego w BBC) niż dzięki walorom muzycznym. Action This Day to wyjątkowa rąbanka, ale w niej przynajmniej wyróżnia się solo na saksofonie. Gitara pojawia się w ilościach śladowych: w Dancer ostrzejsze akordy w refrenie i solówka, w Cool Cat funkowe podcinanie. Ciekawostką jest ostinatowa zagrywka w Calling All Girls, do złudzenia kojarząca się z… Układem sił Republiki! (swoją drogą też kompozycją perkusisty).

Rockowego honoru grupy broni Brian May: Put Out the Fire, przez niego samego początkowo śpiewany, może i jest plastikowy, ale za to najostrzejszy gitarowo i obdarzony jednym z najbardziej chwytliwych refrenów. Wyróżnia się też ballada Las Palabras de Amor, dość przesłodzona, ale w takim towarzystwie to niekoniecznie wada (na koncercie pamięci Mercury’ego w 1992 śpiewał ją Zucchero). Freddie przyniósł kolejną nastrojową balladę Life Is Real (Song for Lennon), faktycznie nieco w stylu zamordowanego eks-Beatlesa. Natomiast w kategoriach stricte dyskotekowych… Johnowi Deaconowi, sprawcy tego całego zamieszania, znów udało się wyciosać najlepszy groove na płycie – Back Chat, funkomat oparty bardziej na brzmieniu prawdziwego basu i gitary niż syntezatorów (choć bębny nadal sztuczne, a Taylor wygrywa na nich solówkę jak, nie przymierzając, Piotrowski w Kombi). Nieoczekiwanie dobrym punktem okazuje się wspomniany już Cool Cat, gdzie Mercury słodzi melizmatami jak rasowy soulman.

Największy hit z tego albumu przyniosła współpraca z twórcą z zewnątrz, a mianowicie z Człowiekiem z Gwiazd. Under Pressure, duet Freddiego z Davidem Bowie, opiera się na żywym brzmieniu zespołu, a szczególnie na genialnym w swojej prostocie riffie basowym, który później spapugował niesławny biały raper Vanilla Ice. Efekt przerósł o kilka długości wszystko, co poza tym grupa Queen nagrała na tej płycie – nic dziwnego, że jako jedyny pojawia się na rozmaitych kompilacjach hitów.

Kogo odrzuca brzmienie Hot Space, temu rekomenduje się album koncertowy Queen on Fire – Live at the Bowl, gdzie można usłyszeć parę fragmentów, m.in. Staying Power i Back Chat, w wersjach bardziej rockowych.

 

Queen, The Works, 1984

Hot Space była niepowodzeniem zarówno artystycznym, jak i komercyjnym, więc zespół dał sobie spokój z próbami podbijania dyskotek. I dopiero wtedy rozbił (po raz kolejny) bank.

Wyciągnięcie wniosków z wcześniejszej klapy nie oznaczało całkowitego odejścia od elektronicznych wynalazków i choć Queen korzystał już z nich z większym umiarem, to pewna sztuczność brzmienia pozostaje zasadniczą wadą płyty. Słychać to przede wszystkim w dwóch hardrockerach Briana Maya: efekt ostrych gitar zmiękcza brzmienie syntetycznych bębnów.

Płyta przyniosła cztery duże przeboje, w dodatku każdy napisany przez jednego z członków zespołu. Przede wszystkim Radio Ga Ga Taylora z bulgoczącym syntezatorowym pulsem, klaskaniem, chwytliwym refrenem i nostalgicznym tekstem o dawnym radiu, które było dla młodego człowieka oknem na świat, ale zostało zepchnięte w cień przez MTV i inną komercję – wszystko to zilustrowane teledyskiem opartym na Metropolis Fritza Langa. John Deacon przyniósł bezczelnie popowy I Want to Break Free, znany nie tylko z chwytliwości, ale i z wideoklipu, w którym członkowie zespołu przebrali się za kobiety. Dziś odczytuje się to jako queerową deklarację Freddiego, wtedy budziło ogromne kontrowersje (w Argentynie obrzucili Mercury’ego kamieniami, kiedy wyszedł na scenę w peruce i ze sztucznym biustem), a chyba nikt poza Brytanią nie chycił, że teledysk parodiował tamtejszą telenowelę Coronation Street. Kiedyś bardzo lubiłem tę piosenkę, ale teraz zajeździło mi ją komercyjne radio, które nie zna już chyba innych utworów Queen (przesłanie Radio Ga Ga wciąż aktualne!) Wolę bardziej rockową wersję z koncertu na Wembley. Wkładem Freddiego była kolejna urokliwa w swym patosie ballada It’s a Hard Life; do niej nakręcono wideo z iście barokowym przepychem i Brianem Mayem w roli Śmierci. Sam Brian wypadł najbardziej prostolinijnie w jednym ze wspomnianych hardrockerów – Hammer to Fall, którego klip przedstawiał zwyczajnie zespół grający przed publicznością, prezentującą stylowe szaliki z logiem zespołu.

Reszta repertuaru niestety słabsza. Weźmy np. słodki elvisopodobny rockandroll Man on the Prowl, najwyraźniej próbę wejścia do tej samej rzeki o nazwie Crazy Little Thing Called Love. Automatyczne zgodnie z tytułem Machines jest ogólnie dosyć nudnawe, chociaż każe się zastanowić, czy Queen nie zainspirowało się trochę U2; do tego mieć taki zestaw wokalistów i wykonywać jakieś dziwne zaśpiewy przez wokoder, to już marnowanie miejsca na płycie. No i Tear It Up, drugi ostry utwór Maya, w którym, jako się rzekło, efekt psuje syntetyczna perkusja. Podobnie jak w przypadku utworów z Hot Space, poleca się tu wersję koncertową, mianowicie z Wembley. Bilans poprawia dynamiczne Keep Passing the Open Windows, z pulsacją zwiastującą późniejsze A Kind of Magic, oraz zamieszczona na końcu akustyczna ballada Is This The World We Created?, której niewesoły tekst o kondycji człowieczeństwa mógł być zainspirowany przez inicjatywę Live Aid. 

 

David Bowie, Stage, 1978 

Podobnie jak w przypadku Bursting Out Jethro Tull, ta dwupłytowa koncertówka ukazała się pomiędzy drugim a trzecim z albumów studyjnych traktowanych zwykle jako trylogia, to znaczy między Heroes a Lodger. Nawet rok ten sam.

Materiał nagrano na koncertach Bowiego w USA. Akompaniowali instrumentaliści, którzy nagrywali z nim „trylogię berlińską” – gitarzysta Carlos Alomar, perkusista Dennis Davis i basista George Murray. Zabrakło głównego współtwórcy tych dzieł, Briana Eno, za to gitarę solową obsługiwał Adrian Belew, który już za parę lat miał trafić do King Crimson. Kolejnym znanym członkiem składu był skrzypek Simon House, jegoż miałem niedawno okazję słuchać w Hawkwind.

            W pierwotnym wydaniu utwory ułożone były chronologicznie, od Ziggy’ego Stardusta do Heroes. Ja zdobyłem reedycję z 2005, w której inżynier dźwięku Tony Visconti postanowił drastycznie zmienić kolejność, odtwarzając faktyczny przebieg koncertu. Ponadto uwzględniono dwa utwory, które nie trafiły na pierwotne wydanie – Be My Wife i Stay. Od tego czasu ukazała się jeszcze reedycja w 2017, wydłużona o kolejne dwie piosenki: The Jean Genie oraz Suffragette City.

            Jak się łatwo domyślić po momencie wydania, setlista zdominowana jest przez elektroniczno-dekadencki repertuar z albumów Low i Heroes, który zajmuje prawie całą pierwszą płytę. Zestaw rozpoczyna utwór najbliższy polskim fanom Bowiego, czyli posępny instrumental Warszawa, inspirowany podobno płytą Zepsołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. Po nim artysta dołożył największy hit z tego okresu, czyli „Heroes”. Dopiero na koniec pierwszego dysku Bowie zapodaje coś z wcześniejszego okresu kariery: soulowo-funkowe Fame, wzbogacone zgrzytliwymi skrzypcami.

Trzecia ćwiartka występu to solidna reprezentacja Ziggy’ego Stardusta – łącznie z tytułowym hitem, który należy do moich ulubionych utworów Bowiego, ale nie mogę się przyzwyczaić do wersji, w której słynny riff zagrany został na skrzypcach elektrycznych. Ten sam instrument, już z lepszym skutkiem, inkrustuje przyjęte z radością przez publiczność Five Years. Soul Love jest bardziej skoczne niż oryginał – wręcz rąbane, nie ma tej T-Rexowej finezji – ale sprawę rekompensuje solo gitary o ekscentrycznym brzmieniu. Z większą energią zostały również Star i niemal punkowy Hang On To Yourself.

Po secie stardustowym następuje jeszcze powrót do Berlina w postaci instrumentalnego Art Decade, za czym Alabama Song Weilla i Brechta (pominięta w pierwotnym wydaniu, dorzucona w 1991), a na koniec potrójna reprezentacja albumu Station to Station, łącznie z utworem tytułowym. Visconti przyznaje w książeczce, że to jest jedyny moment koncertu, w którym pozwolił sobie na dogrywki, a mianowicie wkleił fragment występu z Bostonu.

Po kioskach i cmentarzach, czyli podsumowanie ZOZI

            Rok był to dość syfiarski, zarówno ze względów osobistych, jak i społecznych. Listę brzydkich słów powiększyły „inflacja”, „pogranicze”, „cnoty niewieście” i jeszcze parę innych. Zaraza nadal nie minęła, zabierając m.in. kilka osób znanych mi osobiście, a kilka innych zdrowo przeczołgała. Inżynier Kostka również nie został jeszcze zatrzymany. Na szczęście nikt z najbliższych i prawie nikt z nieco dalszych nie wyautował się jako antyszczepionkowiec-kowidosceptyk. A ja wziąłem dwie dawki szczepionki i wezmę jeszcze dwieście dwadzieścia dwie, jeśli będzie potrzeba!           

Bez przesady z tymi effektami ubocznymi

Życie towarzyskie, jak zwykle, toczyło się na odpowiedni dystans. Podobnie zawodowe. W ciągu roku przewaliłem dwa grube opracowania historyczne i przyjąłem trzecie. Zupełna posucha nastąpiła zaś w dziedzinie twórczości ludowej. Realizowałem się, jeżdżąc po mieście swoim i obcych, aby fotografować różne dziwactwa, ale poza niniejszym blogiem nie publikowałem za dużo (29 wpisów – najwięcej od zarania bloga – to ma być nic?). Nie udało mi się skontynuować zaczętej w minionym roku powieści, bo wciągnął mnie zupełnie nowy projekt pod kryptonimem „Lepsze Niż Achaja”. Jego też nie zakończyłem do końca ZOZI, ale powoli posuwa się do przodu.

Wolna Terytoria

Statystyka książkowa już była, płytową pokażę w osobnych postach, ale w obu przypadkach efekty wypadły powyżej założonego planu. Grałem prawie wyłącznie w Skyrim, ale pod koniec roku postanowiłem przypomnieć sobie Oblivion, z nową bohaterką – Manette Degas.

"Mehrunes Dagon to rogacz"

Obficie korzystałem z oferty HBO GO i Netflicha. Skończyłem zaczęty w ZOZO maraton Jamesa Bonda. Niektóre filmy były lepsze, inne gorsze, podobnie jak tłumaczenia (z Człowieka ze złotym pistoletem można było się dowiedzieć, że tradycyjny dalekowschodni żaglowiec nazywa się „złom”). Z dziewczyn Bonda najbardziej odpowiadała mi Pam Bouvier z Licencji na zabijanie, ze względu na swoją badasserię. Największa idyjotka to Mary Goodnight z Człowieka ze złotym, zaś Christmas Jones nie wnosi absolutnie nic do fabuły Świat to za mało. Poza tym oglądałem raczej seriale niż filmy pełnometrażowe. Do najbardziej pamiętnych należały Fauda, Homeland, Squid Game, a także Berlińskie psy, natomiast we Wikingów dotąd nie zdołałem się wciągnąć. Skończyłem The Wire, przewaliłem prawie całe Breaking Bad i pierwszy sezon Fargo. Oglądając równolegle oba ostatnie, nie zorientowałem się, że mecenasa Goodmana i szeryfa Oswalta gra ten sam aktor.

Walter White (Bryan Cranston), Han Mi-nyeo (Kim Joo-ryoung),
Doron Kabilio (Lior Raz) i Carrie Mathison (Claire Danes)

W dziedzinie kulinarnej poszerzyłem repertuar m.in. o placki z cukinii, strudel jabłkowy i piernik marchwiany.

Styczeń

Znany biznesmen Donald Trump nie mógł się pogodzić z przegraną w wyborach na prezydenta Stanów Zjednoczonych USA i wywołał zamieszki na waszyngtońskim Kapitolu.

Jeden z paladynów Dornalda

W Rosji natomiast Kozacy podjęli walkę z wulgaryzmami na portalach społecznościowych. 

 

Luty

Luty stał się miesiącem żałoby. Nie ze względów kowidowych, ale i tak spadło mi to jak śnieg na głowę. Wiozłem urnę z prochami przez całą Polskę pociągiem, którego kierownik kłócił się przez telefon z matką, grożąc, że się od niej wyprowadzi na rozstajne drogi. Załatwiałem sprawy z administracją cmentarną, w zimne południe słuchałem Hallelujah Cohena z krztuszącego się przenośnego głośnika nad grobem amerykańskim.

I'm going to a funeral, dressed in white

Parę dni po zakończeniu obrzędów pogrzebowych przyszła mi do głowy koncepcja nowego dziełka literackiego i zabrałem się za nie z impetem. Dziełko miało mieć prostą fabułę, ale później w ciągu roku koncepcja zmieniała mi się jeszcze kilkanaście razy.

Asystent Kreatywny

Byłem też na Mazurach, gdzie zajmowałem się głównie odśnieżaniem. Za to w centralnej Polsce pod koniec miesiąca zdarzało się nawet kilkanaście stopni ciepła, a 25 lutego kot upolował muchę.        

The North Remembers

Marzec

Na początku marca dowiedziałem się, że w bliższej rodzinie miałem już jesienią 4 przypadki covida, na które zareagowano jak należy: kompletną izolacją. Tymczasem w ciągu miesiąca kolejna fala posunęła się tak daleko, że znów trzeba było wprowadzić głęboki cockdown na parę tygodni.

Magazyn mąk piekielnych

Trudno dzisiaj znaleźć w mieście elektryka: sami inżinierzi i projektanci, a nikogo, kto by zwyczajnie wymienił gniazdko.

Dom Wschodzącego Księżyca

Żeby zarobić na lekarstwo dla swego 14-letniego kota, mgr Niedźwiecki poszedł pracować jako drwal, ale po tygodniu rzucił, bo go wyzyskiwali. Kotu zresztą wyniki się wkrótce poprawiły.

Pacyent Sędziff

Oprócz Histeryków Org, drugim źródłem wiedzy o życiu sieciopływców stała się dla mnie „Polska Fantastyka” na fejbuku, zwana także Polską Fanatyką. W marcu, na przykład, jakiś gościu się żołądkował, że nie życzy sobie, aby jego opowiadanie było nominowane do Zajdla bez jego zgody. No problem – kapituła na pewno nie zamierzała go nagrodzić.

Natalie wśród mroków paranormalności - bezpieczna od Zajdla od 2012

 

Kwiecień

W Prima Aprilis pojechałem do Bąkowej Góry kole Przedborza, głównie na cmentarz. Moją uwagę zwróciła m.in. mogiła powstańców styczniowych z kosami na sztorc – według moich źródeł pierwsza wersja nagrobka wywołała skandal, ponieważ na kamieniu wyryte było „BOCHATEROM”. Nieopodal można zobaczyć zamek raubrytera Bąka i dworek Małachowskich.

401% Przedborza

Na Histerykach jeden z userów tak się uniósł honorem, że domagał się od moderatora, aby przeprosił nieżyjącego prof. Wieczorkiewicza. Inny troll wylazł na Lousy Book Covers – wyzywał Nathana Shumate’a od assholów i straszył nasłaniem na niego adwokata oraz trzech niggerów, bo Nathanowi nie spodobała się cycowojowniczka na okładce, na którą dany ałotr wywalił 2 kafle. Przez moment nawet doprowadził do zamknięcia strony.

Konkurencja była latoś niebotyczna

W wolnych chwilach pomiędzy konfliktami z wszelkimi sąsiadami oraz ludźmi, którzy po prostu siedzieli na ulicy i spokojnie sobie pod płotem pili piwo, mgr Niedźwiecki hejtował prezydenta miasta i zarząd dróg, wypominając im syw na ścieżkach rowerowych oraz że harmonogram sprzątania chodników po zimie kończy się w czerwcu.

Terra Incozgnita

Zmarli Filip, ksiądz Edynburga, małżonek HM The Queen i weteran bitwy pod Matapanem, oraz Michael Collins, trzeci człowiek na Księżycu i bohater piosenki Jethro Tull (to razem dwóch). Zmarł też Krzysztof Krawczyk, zaraz po powrocie ze szpitala z covidem – oczywiście zara pojawiły się teorie spiskowe. Ale za to w sam raz w rocznicę śmierci Kurta Cobaina i Layne’a Staleya.

 

Maj

Na majówkę wybrałem się ze szwagrostwem do Milicza i Trzebnicy. W tym pierwszym moją uwagę zwróciła ogólnie małomiasteczkowa atmosfera, szyldy oraz kościół o konstrukcji szachulcowej. Nieopodal znajdowały się słynne Stawy Milickie.

Przyszła Kizia, zjadła karpia
I wyszczerza się jak harpia
(W. Szymborska)

W Trzebnicy natomiast na każdym kroku napotyka się ślady znaczenia terenu przez obecnego włodarza. Burmistrz Långvinter dziękuje medykom za postawę w czasie pandemii. Burmistrz Långvinter pomysłodawcą porozstawiania po całym mieście rzeźb kotów. W tym miejscu burmistrz Långvinter dokonał uroczystego otwarcia przedszkola im. Krasnala Hałabały. Tu burmistrz Långvinter wmurował węgiel kamienny pod miejski dom kultury…

Drugi, oprócz burmistrza Långvintera, 
wybitny obywatel Trzebnicy

W drodze powrotnej z tej wycieczki zaliczyliśmy w dodatku Chrocław, gdzie zjedliśmy coś na ławkach na Nowym Targu.

Tradycyjna wrocławska szneka z szympansem

W tym samym miesiącu przytrafiła się wycieczka do Żywca. Oprócz centrum miasta przespacerowano się bulwarami nad Jeziorem Żywieckim.

Żywiecki Klub Kakajarski św. Wita

Obiad zamówiliśmy na wynos w jednym z rynkowych barów, żeby spożyć – oczywiście – na ławce, ale nie dali nam żadnych szturcli, więc trzeba było jeść ręcami. O ile filet z kurczaka i frytki nie sprawiały problemów, to sałata w sosie winegret nie była najwdzięczniejszym daniem do takiego modusu spożycia. Opodal gitarzysta klasyczny grał to Beatlesów, to Stonesów, to Stairway to Heaven, to Fragile Stinga, to Nothing Else Matters… Aż się by chciało go zapytać, czy Anarchy in the UK też zna.

Pewien robot bardzo tani

Drugi dzień został przeznaczony na zwiedzanie Parku Harbuzów łącznie z pomnikami, fosami, kaczkami, Chińskim Domkiem i pergolą.

Etatowa pracownica żywieckiego minizoo

Obowiązkowym punktem było Muzeum Browaru, położonego w środku potężnego kompleksu piwnego Żywca: 11 sal z wyposażeniem browarnym, rekonstrukcją galicyjskiej uliczki itp. Rozumiem ideę muzeum interaktywnego z różnymi odgłosami cywilizacji i natury w poszczególnych salach, ale pogwizdywanie i kroki jako podkład dźwiękowy w kiblu to już przesada.

Logo z czasów hilterowskich: Tyrolczyk w Żywcu to większa abonamentacja
niż podhalański juhas w Szklarskiej Porębie

Którejś nocy śniło mi się, że musiałem polecieć do Ekwadoru z przesiadką w Lizbonie, a w drodze powrotnej okazało się, że nie mogę lecieć z Lizbony do Polski, bo miejsce, które wykupiłem, było zarezerwowane dla jakiegoś członka NSDAP i kazali mi pokazać legitymację partyjną, której oczywiście nie miałem. Innym razem – że Zandbergowi, stojącemu na czele nowego ugrupowania potylicznego zwanego potocznie „Aramejczykami”, miałem pożyczyć klucze od działki, ale po długich poszukiwaniach okazało się, że mam tylko od domu, a nie od bramy. Po przebudzeniu udałem się na dziabnięcie szczepionką. Nazajutrz rzucało mną jak szatan.

Obejrzałem drugi sezon serialu Wojownik. W dziewiątym (przedostatnim) odcinku nastąpiła wstrząsająca scena linczu i pogromu w chińskiej dzielnicy, a po niej bardzo satysfakcjonująca jatka, którą na gromiłach urządziły, odkładając chwilowo na bok konflikty, połączone siły obu głównych gangów i jeden zabłąkany policjant.

 

Czerwiec

W czerwcu zaliczyłem Zamojść. Wiadomo: Jan Zamoyski, kamieniczki, barok i takie tam. Trafiło się np. Muzeum Zamojskie. Początkowo ekspozycja była rozczarowująca (pustawe sale, reprodukcje planów miast i obrazów), potem zrobiło się ciekawie (rekonstrukcja domu kupca ormiańskiego, kilka różnych podobizn pana kanclerza, ceramika z epoki lejków pucharowatych, stroje ludowe, sztuka naiwna).

Zgrafito na budynku byłego Urzędu Wojewódzkiego i moja interpretacja -
jeśli jest prawidłowa, to mamy do czynienia ze zniekształceniem odwzorowawczym,
o jakim się Mercatorowi nie śniło

Pozytywnie odebrałem też zamojskie zoo: zwierzyna ma spore wybiegi, chociaż część terenu jest w stanie rozbudowy i np. woliery rysi były w ogóle nieczynne.

"Tam jest jeszcze jakiś morświn czy coś..."

W ramach wyjazdu nastąpiła wycieczka do Szczebrzeszyna. Miasteczko to szczyci się pierwszym na świecie pomnikiem chrząszcza. Byłby to zaiste powód do dumy, gdyby autorzy obu pomników (metalowego na rynku przed urzędem miejskim i drewnianego nieco dalej) wiedzieli chociaż, jak wygląda chrząszcz.

Oh freddled gruntbuggly,
Thy micturations are to me
As plurdled gabbleblotchits on a lurgid bee

W pociągu powrotnym siedział pasażer o dość menelskim emploi, który wypytywał mie o Koniecpol, ale w sumie było mu wszystko jedno, dokąd jechał. A może by tak w przyszłym roku do Koniecpola?

Chrząszcz brzmi w trzcinie

Z Mazur przyszła wieść, że odszedł Elyjasz z kociego stada – cierpiał na zaawansowany nowotwór. W Kusiętach koło Olsztyna (ale nie tego warmińskiego) natomiast zmarł Andrzej Kalinin, Nikifor częstochowskiej sceny literackiej, autor m.in. powieści I Bóg o nas zapomniał. Jeden z moich rozmówców był oburzony hejtem, jaki się pojawił w internetach, gdyż pewien user napisał, że po raz pierwszy usłyszał o Kalininie dopiero z powodu jego śmierci, a inny – że pisarz ten pracował w GS, a to przecież nieprawda, bo w Węglobloku.

Dzisiaj, te młode wszystkie ,to ,tylko na postmodernizmach bębnić potrafią. 
A jaka z tego literatura, to sam pan wisz.

Jakby jeszcze mało było wyjazdów, udałem się na Mazury, gdzie oprócz miziania ośmiu kotów i dwóch psów miałem do wykonania rozmaite prace gospodarcze. Przeszedłem błyskawiczny kurs obsługi kosy mechanicznej i chłonąłem inspirację do powieści. Prawdziwym wyzwaniem okazała się za to próba zaszczepienia psów, które niesamowicie się wyrywały. Starszego udało się na moment zablokować drzwiami, ale kudłaty, ledwo udało się wcisnąć tłok, ściągnął obrożę przez głowę i uciekł na pola. Obciąć mu pazury jest niepodobieństwem, więc weterynarz zalecił chodzenie po asfalcie albo chodniku. Do najbliższego asfaltu 10 km.

Miziak przydrożny

Na Histerykach user, który zasłynął twierdzeniem, że lesbijki nie istnieją, tym razem utrzymywał, że w Warszawie przeciętna osoba na ulicy nie mówi po polsku.

Jeszcze się włóczę po kioskach i cmentarzach

Śnił mi się serial o Annie Jagiellonce, w którego ścieżce dźwiękowej pojawiła się piosenka disco polo z wersem „Zaraz zrzucę kosmicznego psa”.

Masina

Lipiec

W lipcu dominującym zdarzeniem był wyjazd wakacyjny do Lublina i okolic, o którym należałoby wysmażyć całą osobną notkę, o ile ją kiedykolwiek ulepię (tak, jak od dwóch i pół roku zbieram się do notki o Sudetach). Złamał mi się wówczas laptop.

Kultowy zabytek Lublina

Po przyjeździe, z mgr. Niedźwieckim, który w międzyczasie został zbluzgany telefonicznie przez sąsiada, po czym kazał mu wyjść przez dom i powtórzyć to samo w twarz, wykonaliśmy kąpactwo kotów działkowych, czym były umiarkowanie podekscytowane.

"I will find you and I will kill you"

Oprócz laptopu zepsuł mi się rower, a nie było mnie chwilowo stać na naprawę, więc zacząłem kilkumiesięczny okres jazdy na zapasowej maszynie (górsko-terenowej), choć i ona miała swoje narowy. Musiałem przy tym zamienić siodełka, co nie było prostą sprawą, bo na jednym rowerze trzeba było odkręcić kluczem nasadowym, a na drugim – imbusowym. W dodatku rurki od siodełek miały różną średnicę – ale kiedy skończyłem, to komfort jazdy +9000.

To jest w końcu Muzeum Jana Pawła II, Muzeum Pontyfikatu Jana Pawła II,
czy Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II?

Sierpień

Uzupełnieniem wczasów były wizyty w Wałbrzychu i Kórniku, które opisałem w odrębnych blogonotkach.

Kórnicka deprecha

Śniło mi się, że czytałem polską książkę z wczesnych lat 50., w której pojawiało się słowo „Hobbit”, a przypis wyjaśniał, że w dwudziestoleciu międzywojennym „Hobbitem” nazywano członka młodszej drużyny harcerskiej albo karabin maszynowy, a pierwotnie było to określenie diabła, używane przez czeskich heretyków.

Rolls-Royce przerobion na ruchomą donicę

19 sierpnia rzeźbiarz Jerzy Kędziora, znany przede wszystkim z rzeźb balansujących, które wiszą sobie na linach m.in. w Bydgoszczy, wreszcie postawił na częstochowskim Starym Rynku pomnik Częstocha, do czego zbierał się już 30 lat, a w 1996 lokalny oddział „Wyborczej” ogłosił nawet konkurs na wymyślenie legendy o rzekomym założycielu miasta Cz. Wbrew ówczesnym zapowiedziom artysty rzeźbiarza, pomnik nie dysponuje opcją wróżenia po wrzuceniu monety.

W USA antykowidole wolą ćpać końskie tabletki na robaki niż się zaszczepić.

 

Wrzesień

W związku z kryzysem uchodźczym NaszRząd ogłosił stan wyjątkowy na terenie powiatów graniczących z Rusją Albajdą, żeby nikt nie widział, co się tam dzieje. Nie ogłaszano natomiast takowego w szczycie pandemii ani podczas powodzi. Tymczasem Beatę Kozidrak złapano za jazdę pod wpływem, co skłoniło mnie do przypomnienia sobie płyty Szklanka wody.

Był to smutny miesiąc dla świata kina. Zmarli Jean-Paul Belmondo, Wiesław Gołas, Tomasz Knapik, a także Michael Kenneth Williams, znany z ról Omara w The Wire i Chalky’ego White’a w Zakazanym imperium. Pod Norylskiem zginął, spadając z klifu do rzeki, reżyser Aleksander Mielnik, a razem z nim, usiłując bezskutecznie ratować, gen. Jewgienij Ziniczew, minister sytuacji nadzwyczajnych Federacji i były gubernator Kaliningradu.

"A man got to have a code"

Nową gwiazdą na firmamencie polskiej litratury fantastycznej stała się Joanna Winifreda Gajzler, premierując grubą (700 stron) powieścią Bóg Maszyna, w którą wkrótce się zaopatrzyłem.

Pora wziąć tę Masinę na warsztat

Oprócz sąsiadów mgr Niedźwiecki obraził częstochowskie środowisko sztuki undergroundowej, wieszając obrazy w drewnianym ustępie na działce, co jeden z lokalnych koryfeuszy wziął za aluzję do swojej galerii.

Inny prężny ośrodek częstochowskiego streetartu

Kicnąłem kolejny raz na Mazury, gdzie tym razem dominującą formę mojej działalności stanowiło grzebanie na strychu. Znalazłem przy tym dwa gniazda szerszeni, każde wielkości wiadra, więc wkrótce miałem okazję obserwować interwencję kosmonautów z Ochotniczej Straży Pożarnej. Pro tip: najlepiej wzywać straż do likwidacji gniazda w okolicach zmierzchu, kiedy wszystkie owady są w środku, bo jeśli wyniosą je w środku dnia, to potem będzie jeszcze przylatywać masa maruderów.

 

Październik

Centralnym zdarzeniem października był wyjazd do Torunia. Pierwszy raz widziałem dworzec z budynkiem położonym pomiędzy peronami. Podobało mi się Stare i Nowe Miasto ze względu na blend gotyku, renesansu, baroku, neogotyku i secesji. Do tego współczesne dodatki: pomnik prof. Filutka, osioł-pręgierz albo pomnik skrzypka otoczonego żabami na kamiennym cokole imitującym blachę falistą. Na głównej ulicy wiszą w postaci witrażowych szyldów herby cechów i znaczniejszych rodów mieszczańskich. W chodnik są wmurowane na „piernikach” autografy wybitnych współczesnych torunian (np. Republiki, Kobranocki, Raz Dwa Trzy i Bogusława Lindy), tudzież gmerki kupieckie i herby miast hanzeatyckich. W księgarni „Hobbit” znalazłem nie tylko powieść Joanny Winifredy G., ale także coś, co osobiście tłumaczyłem dwa lata temu.

Trochę modernizmu też się trafiło.

Toruń założyli Krzyżacy i utrzymywali w mieście zamek, który jednak został zburzony w czasie powstania Związku Pruskiego w 1454 r. i od tej pory pozostaje w ruinie (ocalał tylko kibel). Może i dobrze, bo gdyby przetrwał, to dzisiaj walnęliby na niego termodernizację albo zmienili w galerię handlową czy inksze deweloperskie apartamenty „Cobyła Lounge”. W ruinach urządzono ekspozycję edukacyjno-rozrywkową, m.in. w piwnicy jedno pomieszczenie zaadaptowano na horrorowiszcze z kościotrupami, czarownicami, przerażającym wrzaskiem czy śmiechem itp.

Głównym zbożem chlebowym Torunia są pierniki, z którymi sklepy stoją na każdym rogu. Są też w mieście dwa muzea piernika. Zwiedziliśmy jedno: dużo rozmaitych drewnianych form do wypieku pierników (lwy, owce, niemowlęta, żołnierze itp.), w piwnicy piece od renesansu do PRL, rekonstrukcje sklepów itp. Znalazła się nawet kabina od żuka.

Innym odwiedzonym muzeum był Dom Kopernika przy ulicy tegoż imienia, gdzie wybitny lekarz się urodził. Ekspozycje dotyczyły samego Kopernika, rozwoju astronomii, a także życia toruńskich mieszczan. Była też wystawa czasowa dawnego obuwia z badań archeo w Gduńsku.

ZZ Top

Nie należy też zapominać o Muzejum Etnograficznym im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej (szwagierki prof. Tadeusza Prüffera z Częstochowy). Skansen nie jest może zbyt rozległy, ale leży blisko centrum miasta! Do najważniejszych widoków należały tam remiza, mieszkalna barka wiślana i czarny kiziak.

Wśród lokali obiadowych dwukrotnie odwiedziliśmy naleśnikarnię „Manekin”, położoną w Rynku Staromiejskim pod adresem, gdzie w XV wieku miał kamienicę Jan Bażyński, a potem trafiła w ręce jego brata, któremu została skonfiskowana za długi, dzięki czemu dziś znamy wyposażenie typowego toruńskiego domu mieszczańskiego.

W czasie, kiedy miałem ostrą posuchę ze zleceniami, zadzwonił do mnie facjo z portalu z ofertami pracy i zaproponował, że za jedyne 146 miedzioniklowych polskich mogę okazyjnie kupić 20 punktów umożliwiających nawiązanie kontaktu z potencjalnym zleceniodawcą. Dawno nie byłem tak bliski nakrzyczenia na kogoś przez telefon, ale tylko mówiłem nieco podniesionym głosem i z intonacją typu „are you feckin’ kidding me?”

Na Netflisku oglądałem koreański Squid Game, a na Habeło drugi sezon Stargirl. 

Co za cep tłumaczy "staff" jako "sprzęt"?

Listopad

Już od końca października włóczyłem się dużo po cmentarzach, nie tylko po to, żeby odwiedzać groby krewnych i znajomych, ale też spoglądać w oczy porcelanowym portretom sprzed 60 i więcej lat. Przy okazji zorientowałem się, że część charakterystycznych nagrobków z cmentarza Kule zastąpiły z biegiem lat pomniki bardziej pospolite: mogiła lotnika ze śmigłem i zbiorowy grób rodziny Kędziorów, którym jeszcze w internetowej wyszukiwarce grobów zwieńczony jest rzeźbą Kędziory Jerzego, są obecnie przykryte zwykłym elastrykiem.

W takim stylu Jerzy Kędziora już z ćwierć wieku nie tworzy.

Śniło mi się, że wędrowałem po jakimś mazurskim pustkowiu, w którym tu i ówdzie rozsiane były krzyżackie ruiny. W jednej pasło się stado krów umaszczonych jak koty: pręgowanych, cętkowanych itp.

Ha pen ning nawiązujący do zdarzeń na granicy,
feat. mgr Andrzej Niedźwiecki

Przez całą Polskę przeszły manifestacje dla upamiętnienia 30-letniej Izabeli z Pszczyny, która zmarła w szpitalu, w stanie zagrożonej ciąży, bo lekarze, zamiast ją ratować, czekali na obumarcie płodu, żeby ich władza narodowa nie pociągnęła za konsekwencje. Częstochowska demonstracja została chyba zorganizowana aż nazbyt spontanicznie, bo na ostatnią chwilę: nie było nawet nagłośnienia, jacyś mówcy coś mówili, ale nie słyszałem, kto i co. W Warszawej odbył się tradycyjny Marsz Nieodległości, na którym tą razą zdemolowany został głównie język polski („krużganek oświaty”), podczas gdy do hecy antysemickiej doszło w mieście Kaloszu.

Demonstracja skoincydowała się z pielgryzmką kolejarzy

30 lat temu oglądałem w telewizji japoński serial animowany Domel, oparty na belgijskim komiksie Cubitus o dużym, niedźwiedziowatym psie i jego panu wynalazcy. Intrygowała mnie wtedy czołówka, w której, pośród napisów po japońsku, pojawiało się ni z gruchy, ni z pietruchy słowo „Dupa”. Dopiero teraz się dowiedziałem, że to pseudonim autora komiksu, któremu naprawdę było Luc Dupanloup.

Również dopiero w listopadzie dowiedziałem się, że jeszcze w marcu 2020 zmarł Eduard Limonow, znany rosyjski pisarz, guru narodowego bolszewizmu i ogólnie zadymiarz.

W jednym z krakowskich hoteli goście podrzucili do łazienki larwy muchy plujki, żeby wyłudzić odszkodowanie, ale oszustwo im nie wyszło, bo menażerka była biologiem i wiedziała, że w takim środowiszczu larwy plujki nie mają nic do szukania. W Wieluniu natomiast policjanci zatrzymali golasa, który na siedzeniu pasażera wiózł łabędzia (przypiętego pasami), a z tyłu samochodu kury. Zatrzymany twierdził, że wleciały mu do auta, kiedy otworzył okno; potem, że już tam były, kiedy wsiadał, a w końcu, że to wcale nie on prowadzi.

Impresja artysty

 

Grudzień

W ramach porządków świątecznych sprzątałem piwnicę, natrafiając na mnóstwo reliktów lat 90.

"BIM" - Biuletyn Informacyjny Mykanowa.
Oczywiście nie zabrakło czcionki Ragtime

W niektóre dni grudnia padał śnieg, a nawet zdarzały się temperatury mocno ujemne, co jednak niekoniecznie zniechęcało mnie do jazdy na rowerze.

Ul. Częstocha

Premierę miał II sezon netfliskowego Wiedźmina, który wzbudził największe jak do tej pory kontrowersje ze wszystkich adaptacji prozy Andrzeja Sapkowskiego. Jedni pisali, że to profanacja i zachodni fachowcy nie umią w słowiańskie fantasy, drudzy – że nikt nie obiecywał zgodności z oryginałem, a trzeci – że to nie problem, że fabuła różni się od książek, ale dlaczego różni się w sposób tak bezsensowny? Recepcja tzw. Żebralta sprzed 20 lat, przy wszystkich jego mankamentach, poszybowała za to pod niebiosa. Ja zapoznam się dopiero później, biorąc pod uwagę, że nie jest to adaptacja wspomnień Jaskra, tylko alternatywna redakcja pieśni o Gierałcie według Valdo Marxa z Cidaris.  

Accept No Substitutes

Telewizyjnego sylwestra słuchałem kątem ucha (zrobiłem sobie alternatywne party jednoosobowe w klimaciech new romantic), ale bracia Golcowie (czy Golec uOrkiestra w ogóle jeszcze faktycznie istnieje?) chyba nigdy wcześniej nie zaprezentowali takiej rąbanej wersji Ścierniska.

Sylwester Nightmarzeń

Jakie mam plany na przyszły rok? Mógłbym tu powtórzyć te z zeszłego: „Przeżyć, przeczytać co najmniej 15 książek, szesnastą sam napisać, pojechać do Sieradza”. Ewentualnie zamiast Sieradza może być Zduńska Wola albo Koniecpol.